Schloss Zell an der Pram

De geschiedenis van de naam Schloss Zell an der Pram gaat terug tot de heren "de Celle", die in 1250 in documenten van het klooster Vornbach voorkwamen en als inwoners kunnen worden beschouwd. Een tak van deze familie had zijn zetel in Riedau. Van 1433 tot ongeveer 1484 verenigde de familie Zeller de heerlijkheden Riedau en Zell in één hand, later werden ze weer apart beheerd. Na de eerste nederzetting in de "Burgstall" op de rechteroever van de Pram (let op: de resten van de fundamenten, die daar nog lange tijd lagen, werden verwijderd om daar de snelweg B 137 aan te leggen!), bouwden ze rond 1426 een imposante waterburcht in de Pram-laagvlakte ten zuiden van het landgoed Zell an der Pram (in het gebied van de huidige herberg Kienbauer). De familie van Christoph Zeller, die zich in de loop der eeuwen van een klein landgoed tot een zeer respectabele familie had ontwikkeld en verschillende openbare ambten bekleedde, stierf uit in 1550. Zijn twee dochters, Susanne en Margarete, erfden de helft van Zell van hun echtgenoten Christoph Retschan en de andere helft van Leo von Hoheneck.

Door huwelijk en erfenis, respectievelijk in 1611 en 1638, werd de hele heerschappij van Zell voor het eerst in één hand verenigd onder Hans Adolf von Tattenbach. Vanwege hun diensten aan de keizer en de keurvorst werden de Tattenbachs al in 1637 door keizer Ferdinand tot keizerlijke graven verheven. Tussen 1709 en 1712 herbouwde Ferdinand Josef von Tattenbach het oude kasteel, dat tijdens de Spaanse successenoorlog zwaar was verwoest, liet het op een grote vijver aan de zuidkant na, die later tijdens de restauratie werd opgevuld, droogleggen en plaatste het als jachtslot onder de bescherming van de godin Diana. Pas in 1760 gaf zijn achterneef Joseph Ferdinand von Tattenbach de hoofdarchitect van de keurvorst, Franz de Cuvilliés de Jongere, opdracht voor de nieuwbouw (tot ongeveer 1771) van de imposante twee verdiepingen tellende zuidvleugel van het paleis in zijn huidige vorm (bouwopzichter: hofvoorman Ignaz Prechtler). In de zomermaanden 1771 en 1772 creëerde de keurvorstelijke hofschilder Christian Wink (1739 - 1795) de frescoschilderingen op het plafond, de galerij en de galerij in de weelderige rococostijl, terwijl de muren in de frescozaal met hun schijnarchitectuur werden beschilderd door de Münchense theaterschilder Josef Damian Stuber. Met de dood van de Beierse kamerheer Heinrich Ignaz graaf Tattenbach-Rheinstein als laatste van de familie in 1821, verwierf Maximilian von Arco Valley het hele Tattenbach landgoed (inclusief St. Martin en Sigharting evenals Zell).

Bewogen jaren - de ondergang en de redding van kasteel Zell
Het verval van Kasteel Zell begon in de 19e eeuw en tegen 1900 was de schade aan de schilderijen al groot. In 1938 zou het kasteel worden gesloopt vanwege de bouwvalligheid ten gunste van een nieuwe school die gepland was voor de locatie, maar dit werd verhinderd door een bezwaar van de Monumentenzorg. In 1941 werd het eigendom van de naburige gemeente Riedau, die een deel van de kamers voor gemeenschappelijke doeleinden gebruikte, zoals de balzaal als gymnastiekzaal. In 1943 droeg Riedau het kasteel over aan de Duitse Reichsbahn, die er aanvankelijk spoorwegpersoneel in huisvestte en vervolgens spoorwegmaterieel opsloeg.
In 1945 werd het in beslag genomen als "Duits eigendom" maar beheerd door de Oostenrijkse Federale Spoorwegen. In 1949 kocht de gemeente Zell an der Pram het gebouw en paste het aan als basisschool, kleuterschool en (tot 28) woonappartementen. Tussen 1950 en 1953 probeerden het Monumentenbureau en de gemeente met eerste restauratiepogingen het verval van de fresco's een halt toe te roepen. Dit was echter alleen succesvol op de korte termijn, want in 1965 moesten de schilderingen opnieuw worden veiliggesteld, net als het dak. Toen de school en kleuterschool in 1973 verhuisden, werd de situatie weer kritiek en werd het duidelijk dat het gebouw op de lange termijn alleen gered kon worden door een uitgebreide restauratie. Dankzij de voormalige provinciegouverneur Dr. Josef Ratzenböck werd deze algehele renovatie uitgevoerd van 1975 tot 1978 (met onder andere W.HR Dipl.Ing. Karl-Heinz Hattinger als hoofdarchitect en W. HR. Dr. Norbert Wibiral als de toenmalige conservator van Opper-Oostenrijk).

Met de opening als Opper-Oostenrijks. Provinciaal Onderwijscentrum voor Volwassenenonderwijs in 1979 kreeg Schloss Zell een nieuw doel en kreeg het cultureel en historisch belangrijke gebouw een waardevolle taak voor de toekomst. De gemeente Zell an der Pram, als eigenaar van het gebouw, waarvan de bescheiden financiële draagkracht het goede onderhoud van het kasteelcomplex ver zou overstijgen, verleende de regering van Opper-Oostenrijk de volledige gebruiksrechten in een 99-jarige huurovereenkomst (eeuwigdurende huurovereenkomst). In het allereerste jaar kon het kasteel 184 seminars en cursussen houden met 6170 deelnemers, 16 concerten met 3.900 luisteraars en vier tentoonstellingen voor het Innviertel jubileum met ongeveer 53.000 bezoekers.
Na 1984 werd ook de "westelijke vleugel" gerenoveerd en de zogenaamde "cultuurkelder" (door de inwoners van Zell ook wel Bacchuskelder genoemd) bevindt zich nu op de begane grond in het gebied van de voormalige paardenstallen (later Holzlage). Deze ruimte heeft een prachtig gewelfd plafond met twee rijen Toscaanse zuilen en biedt een speciale ambiance voor kleine, fijne feesten. De oude gymzaal, die door de Union-Zell op eigen initiatief werd gebouwd ter vervanging van de oude kasteelschuur, staat nu ook exclusief ter beschikking van de LBZ als veelgebruikte polyvalente zaal. In de afgelopen 30 jaar van zijn bestaan heeft het Landesbildungszentrum bijna 700.000 gasten en bezoekers kunnen verblijden met in totaal meer dan 9.000 evenementen, echt een trots record voor onderwijs, cultuur en leven in het Innviertel, in de hele provincie Opper-Oostenrijk en nu ook ver daarbuiten met de internationale muziekcursussen.

Op het gebied van infrastructuur heeft Schloss Zell een enorme stap voorwaarts gezet met verdere moderniseringen van zalen, maar vooral met de nieuwe toiletvoorzieningen in de foyer en de compleet nieuwe eetzaal. 2014 zal veel nieuws brengen voor "Schloss Zell" door de implementatie van een begeleid strategieproject, een "kwaliteits- en opleidingsoffensief" zal de dienstverlening verder perfectioneren en de Opper-Oostenrijkse educatieve kastelen - Schloss Weinberg en Schloss Zell - samen klaarmaken voor de toekomst.